يکي از پرسش هایی که برخی درباره نماز مطرح می کنند این است : چرا باید نماز به زبان عربی خوانده شود؟
همراه این سؤال انتقاد می کنند که خواندن نماز به زبان عربی،برای عرب زبان ها یک نوع عبادت، پرستش و مناجات با خداست، زیرا آنان معنا و مفهوم اذکار نماز را می فهمند. اما برای مردمی که زبان مادری آنان عربی نیست، خواندن نماز به زبان عربی و گفتن اذکاری که معنی آن را نمی دانند روح مناجات، نیایش و معنویت را برای آنان در پی ندارد.
حال که این طور است ، بهتر نیست همان گونه که عرب ها نماز را به عربی می خوانند، مردم دیگر به زبان خودشان بخوانند؟ مثلاً آنها که زبان مادریشان فارسی است به زبان فارسی، ترک زبانان به زبان ترکی و روس ها به زبان روسی و ...؟

 

پاسخ نخست

فرض کنید اسلام اجازه داده بود نماز به زبان غیر عربی خوانده شود، تصور کرده اید که چه مشکلاتی برای مسلمانان پیش می آمد؟ توجه کنید که اسلام خواسته است مسلمانان سراسر جهان به صورت یک ملت و امت واحد زندگی کنند، به ویژه از نظر سیاسی و اقتصادی، یک واحد بزرگ سیاسی و اقتصادی در سراسر جهان باشند تا بتوانند استقلال، عزت و اصالت خود را حفظ کنند.
با توجه به این که وحدت، از ارکان امت اسلامی است ، باید عواملی برای تقویت پیوند میان مسلمانان پیش بینی شود. یکی از این عوامل یک رنگ بودن و یک جور بودن در برخی از عبادات، از جمله « نماز» است که اصلی ترین عبادت مسلمانان است.
خوب دقت کنید: اگر قرار شود مثلاً در مساجد انگلستان، مردم به زبان انگلیسی نماز بخوانند و در ایران به زبان فارسی و در ترکیه به زبان ترکی و در مساجد حجاز به زبان عربی، یک مسلمان اهل انگلیس یا ایران هنگامی که به حجاز مسافرت می کند و به یکی از مساجد وارد می شود خود را کاملاً غریبه احساس می کند. حتی در کشورهایی که اهالی آن دارای گویش های مختلفی هستند و یا لهجه های متفاوتی برای یک زبان وجود دارد، باز این مشکل وجود خواهد داشت.
یا هنگامی که یک مسلمان عرب زبان به ایران یا ترکیه بیاید و به مساجد برود، هیچ آشنایی با قرائت آنان ندارد و نمی تواند در جماعت آنان شرکت جوید.
هم چنین است اذان نماز. هدف از اذان، اعلام وقت نماز است. اگر قرار باشد اذان به غیر عربی باشد، چنانچه یک مسلمان عرب زبان یا انگلیسی زبان مثلاً به ایران مسافرت کند و بخواهد بداند مسجد کجاست و آیا وقت نماز شده است یا نه، اگر اذان به زبان فارسی گفته شود، تشخیص نخواهد داد که آیا این اذان است که خوانده شد و یا آواز. در حالی که همین آشنایی لفظی با نماز و اذان سبب می شود که هر مسلمانی به هر یک از ممالک اسلامی برود بتواند در مساجد شرکت کند و نماز بخواند.اذان و نماز برای او همان مفهومی را دارد که در کشور خود دارد.از طرفی این نماز یکسان و به یک زبان مشترک ،سبب می شود مسلمان در کشورهای اسلامی دیگر احساس غربت نکند بلکه با ساير مسلمانان احساس اشتراک ، برادری و وحدت داشته باشد.
پاسخ دوم

علاوه بر مطلب بالا، مسئله نماز جماعت و نماز جمعه است . امام نماز را به چه زبانی بخواند تا برای مأمومین مفهوم باشد؟ به زبان عربی، ترکی، فارسی، انگلیسی و یا ... یا در مراسم بزرگ حج چه باید کرد؟ هر سال صدها هزار نفر مسلمان در ایام حج واجب ، در مکه و مدینه دور هم جمع می شوند. آن جا نماز ها را به چه زبانی بخوانند؟
الان هنگامی که در مسجدالحرام نماز جماعت خوانده می شود همه مسلمانان ، امام و مأموم، به یک شیوه نماز می خوانند. اگر این هماهنگی نباشد، آیا فلسفه حج که تحقق وحدت و یکپارچگی اسلامی است تحقق خواهد یافت ؟
بنابراین بهتراست نماز و اذان و اقامه که اعلام عمومی برای نماز است به یک زبان عمومی اسلامی باشد که همه آن را بفهمند و این زبان ، خود بخود زبان قرآن ، یعنی عربی خواهد بود.

قبول داریم که بهتر است نماز به زبان عربی خوانده شود و مسلمانان باید آن را فراگیرند. اما همه مسلمانان نمی توانند معنای جملات نماز را یاد بگیرند. نمازگزاری که نماز می خواند ولی معنای جمله هایی را که می گوید نمی داند، نمازش ناقص است. می توان گفت ؛ نمازش بدون روح و حالت نیایش است.
 حل این مشکل به این نیست که احیاناً گفته شود: هر مسلمانی نماز را به زبان خود بخواند. این جور که حل مشکل کردن، کار انسان های تنبل و کم کار است. ما در دوره ای زندگی می کنیم که بسیاری از کودکان و نوجوانان دنیا دست کم با یک زبان خارجی آشنا هستند و این موضوع، یکی از نشانه های رشد و از عوامل پیشرفت هر ملت به شمار می آید. در همین کشور ما دانش آموزان از سال اول راهنمایی شروع به یادگیری دو زان خارجی ( انگلیسی و عربی ) می کنند. چه اشکالی دارد که بچه های مسلمان ، سی تا چهل جمله عربی بدانند به طوری که در برخورد با یک مسلمان دیگر ، به اندازه سی چهل جمله ، زبان مشترک داشته باشند و این انگیزه ای بشود تا همه مسلمانان به اندازه تفاهم با همدیگر زبان عربی را یاد بگیرند؟
جمله های نماز با اذان و اقامه ، مجموعاً 29 جمله کوتاه است ، و بدون اذان و ا قامه 20 جمله است. یاد گرفتن 20 یا 29 جمله عربی با معنی روشن آن ، برای هر کس که علاقه داشته باشد، کار ساده ای خواهد بود.
ضرورت صحیح خواندن نماز

1. ما انسان ها درگفت و شنودهای روزانه سعی می کنیم با مخاطبان خود به طور صحیح و شایسته سخن بگوییم . هر اندازه ، مخاطب نزد ما محترم تر و عزیزتر باشد تلاش می کنیم کلمات را صحیح تر بر زبان جاری و جملات را به شکل زیباتری بیان کنیم. حال اگر مخاطب در نماز و نیایش ، خدای مهربانی است که محبوب ماست و ما به او عشق می ورزیم، طبیعتاً باید سعی کنیم با او به طرز صحیح صحبت کنیم و سخن بگوییم ؛ کلمات و جملات نماز را درست تلفظ کنیم تا رضایت خاطر او را جلب کنیم.
2. آیا می دانید که جابه جا تلفظ کردن حرف در کلمات عربی و یا تغییر حرکت آن ها، باعث تغییر معنای کلمات می شود، و یا کلمه را بی معنا می کند؟ حال اگر در گفتن اذکار ن ماز به این مسئله توجه نکنیم، چه بسا معنای جمله ها، عبارت ها و ذکرهای نماز تغییر کند و این سهل انگاری با روح نماز – که اعلام بندگی به درگاه خداونداست – سازگاری ندارد.
برای آگاهی از اهمیت این موضوع، چند کلمه از کلمات نماز ارائه می شود تا ملاحظه کنید تلفظ اشتباه آن ها به چه میزانی موجب تغییر معنا می شود:
 

صحیح  اشتباه حَمد : ستایش هَمد : مردن، خاموش شدن صِرَاط: راه صِراد : درفش کفاشی صِرَاط : راه سُراط : بلند و برا ضَالِّین : گمراهان  زَالین : ریخته شدگان عَظِیم : بزرگ عَزیم : دشمن سرسخت صَلِّ: درود فرست سَلِّ : تسليت بگو

تصحیح قرائت نماز از نظر مراجع

هر یک از ما مسلمانان در انجام امور عبادی و فروع دین ، و از جمله در احکام مربوط به نماز مقلد یکی از مراجع بزرگوار تقلیدهستیم. جا دارد درباره ضرورت صحیح خواندن نماز، سه مسئله از توضیح ا لمسائل مراجع معاصر تقدیم شما نمازگزاران گرامی شود:
مسئله 997 : « انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند ...» این مطلب فتوای همه مراجع تقلید معاصر است.
مسئله 998: کسی که حمد و سوره و چیزهای دیگر نماز را به خوبی نمی داند و می تواند یاد بگیرد، چنانچه وقت نماز وسعت دارد، باید یاد بگیرد.
و اگر وقت تنگ است ، بنا بر احتیاط واجب1 در صورتی که ممکن باشد، باید نمازش را به جماعت بخواند.
مسئله 1000. اگر یکی از کلمات حمد یا سوره را نداند،3 یا عمداً آن را نگوید یا به جای حرفی حرف دیگر بگوید، مثالاً به جای (ض)، (ظ) بگوید، یا جایی که باید بدون زیر و زبر خوانده شود، زیر و زبر بدهد، یا تشدید را نگوید، نماز او باطل است.
فتوای مقام معظم رهبری

واجب است همه ذکرهای واجب نماز از قبیل قرائت حمد و سوره و غیر آن به طور صحیح قرائت شود و ا گر نمازگزار کیفیت صحیح تلفظ کلمات عربی را نمی داند واجب است یاد بگیرد و اگر قادر به یادگیری نیست ، معذور است .